Provincie Groningen

Lees hier het opinieartikel van fractievoorzitter Sandra Beckerman over de wijze waarop de provincie gemeenten wil dwingen tot herindelen. De geschiedenis lijkt zich te herhalen en het college, onder leiding van gedeputeerde Bote Wilpstra, leert niets van haar eigen fouten uit het verleden.

In 1983 ging D66-gedeputeerde Bote Wilpstra namens het provinciebestuur, mede gevormd door VVD en PvdA, op tour door de provincie Groningen om inwoners te vertellen over de grootschalige herindelingsplannen van het provinciebestuur. Inwoners mochten wel meepraten over welke gemeentes met elkaar moesten fuseren, maar de optie 'niet herindelen' was onbespreekbaar.

Wilpstra was vast overtuigd dat herindelen zou leiden tot meer bestuurskracht. Deze opstelling van de gedeputeerde en het provinciebestuur leidde, vooral in Oost-Groningen, tot hevige protesten. Of zoals Wilpstra het zelf zei: “Oost-Groningen luisterde niet, maar demonstreerde.” (Leeuwarder courant, 3 februari 1983).

In 1983 bleek uit onderzoek, gedaan in opdracht van de provincie, dat slechts een kwart van de inwoners van Groningen positief stond tegenover een herindeling (Nederlands dagblad, 7 juli 1983). De grote weerstand tegen de plannen brachten het provinciebestuur niet op andere gedachten. Het Nieuwsblad van het Noorden kopte op 10 april 1987 “wetenschappers trekken ook conclusie, grote gemeente niet altijd beter” nadat studie van de universiteiten van Leiden en Amsterdam had aangetoond dat bestuurskracht niet samenhangt met de grote van de gemeente.

Ook dit bracht het provinciebestuur niet op andere gedachten. Sterker nog, in 1987 deden zij een nog verdergaand voorstel voor Oost-Groningen: Bellingwedde, Beerta, Finsterwolde en Nieuweschans moesten één gemeente worden. Dit ging de Tweede Kamer te ver. Het CDA dreigde in de kamer tegen de herindeling te stemmen als Bellingwedde niet zelfstandig mocht blijven.

Staatssecretaris De Graaf-Nauta paste, tegen de zin van het Groningse provinciebestuur, de plannen aan zodat Bellingwedde zelfstandig kon blijven. De grote herindeling kwam er echter wel: de provincie ging in 1990 van 50 naar 25 gemeenten (Noorderbreedte artikel 375). In 1994 bleek uit onderzoek van prof. Dr. Herweijer dat de gemeentelijke herindeling geen financiële voordelen had gehad voor de inwoners; ze betaalden hogere lasten dan voor de herindeling (Nieuwsblad van het Noorden, 28 maart 1994). Ook bleek dat de gemeentes door de fusies nauwelijks waren toegekomen aan het voeren van nieuw beleid.

In 2013 ging D66-gedeputeerde Bote Wilpstra namens het provinciebestuur, mede gevormd door VVD, PvdA en ChristenUnie, op tour door de provincie Groningen om inwoners te vertellen over de grootschalige herindelingsplannen van het provinciebestuur. Inwoners mochten wel meepraten over welke gemeentes met elkaar moesten fuseren, maar de optie 'niet herindelen' was onbespreekbaar. Wilpstra was vast overtuigd dat herindelen zou leiden tot meer bestuurskracht. Deze opstelling van de gedeputeerde en het provinciebestuur leidde tot protesten. Maar zoals Wilpstra het zelf zei: “Het proces van herindelen is onomkeerbaar.” (RTVNoord 30 juni 2014).

Ook de PvdA steunt deze opstelling en stelde bij monde van fractievoorzitter Romke Visser “De tijd van praten is voorbij.” Een provinciaal onderzoek naar de mening van de inwoners werd dan ook niet gehouden. Het NRC Handelsblad kopte op 8 juni 2014 “Gefuseerde gemeente niet efficiënter” nadat studie van de Rijksuniversiteit Groningen had aangetoond dat bestuurskracht niet samenhangt met de grote van de gemeente. Dit bracht het provinciebestuur echter niet op andere gedachten.

Sterker nog, ondanks dat de gemeentes Bellingwedde en Vlagtwedde al vergaande fusieplannen hadden besloot de provincie dat deze fusie niet mocht en dat de twee gemeentes in een veel grotere Oost-Groninger gemeente moesten opgaan (Binnenlands Bestuur 10 juli 2014).

Karl Marx stelde: “De geschiedenis herhaalt zich, de eerste keer als tragedie de tweede keer als klucht.” Groningen is op dit moment bezig met de kluchtversie. Weer wordt niet geluisterd naar de wens van inwoners en gemeentes zelf en niet naar de kennis van wetenschapper en weer drukt een college van D66, PvdA en VVD haar wil door.

De geschiedenis is echter nog niet af. Aankomende maart krijgt Groningen de kans om van de klucht een blijspel te maken, door te kiezen voor een partij die het aan gemeentes en hun inwoners laat om zelf te bepalen of en met wie ze willen fuseren.