Algemene beschouwingen 2020
Algemene beschouwingen 2020
"Wij willen een Provincie die pal staat voor de leefbaarheid en voor het welzijn van Groningen en Groningers. Waar er plannen gemaakt worden die daar een bijdrage aan leveren, steunen wij die. Waar vage geldverslindende prestigeprojecten bejubeld worden, blijven wij zeuren. En waar onwaarachtige voorstellingen en halve waarheden in een begroting worden opgenomen, stemmen wij tegen."
Lees hieronder onze bijdrage aan de Algemene Beschouwingen van de Staten in 2020..
SP Fractievoorzitter Jan Hein Mastenbroek:
Voorzitter,
Vandaag houden wij onze algemene beschouwingen. Dat is heel gewoon, maar anderzijds ook erg bijzonder. Door een fantastische ondersteuning van onze griffie, die direct na het uitbreken van de Corona pandemie in actie is gekomen, kunnen wij vergaderen alsof er niets aan de hand is. Dankzij digitale revoluties die voor dit jaar niet mogelijk leken, zijn wij vandaag met zijn allen bij elkaar om onze standpunten uit te wisselen en besluiten te nemen. De democratie gaat door, waar een groot deel van de maatschappij inmiddels stil staat.
In deze vreemde tijden is het moeilijk een begroting te maken. Toch zou ook Gedeputeerde Staten door moeten gaan. Inmiddels is dit college ruim anderhalf jaar bezig, van de vier jaar die zij in beginsel hebben. Dit college is daarmee dus bijna op de helft en zal daar in het jaar waarop deze begroting ziet, ruim overheen gaan.
Je mag dan verwachten dat dit college goed op stoom is, de ambities helder zijn en het beleid is ingezet. Wij zien dat op onderdelen bepaald nog niet. Dat valt dus tegen. Dit college wordt gevormd door zes partijen. Kennelijk is het lastig om met zes partijen heldere ambities te formuleren en tot herkenbaar beleid te komen.
Veel van de besluiten die GS neemt zijn dan ook uitvoering van al eerder ingezet beleid, of zijn een herhaling van vage, algemene doelen. Veel wordt ook uitgesteld en aangezien. Echte doortastende beslissingen zijn er weinig. Voorbeelden van onderwerpen waar geen grote stappen gezet zijn en worden, zijn airport Eelde, de ring Zuid en ESD. Op al die punten kom ik nog nader terug. De gaswinning in Groningen en de NPG is een apart hoofdstuk, waar ik ook op terugkom.
Opvallend is echter dat de inzet van het college zoals we die wel zien, vooral is op terreinen waar het allemaal nogal vaag blijft. Inzetten op de “waterstofeconomie”. Inzetten op klimaat. Inzetten op regio-deals.
Voorzitter,
Wat mijn fractie betreft is de inzet van het college teveel gericht op onduidelijke vergezichten en op bedrijven en onderwijsinstellingen en te weinig op de inwoners van Groningen en de Leefbaarheid. Stukken die wij als Staten vaststellen en die het beleid moeten vormen, zijn meer dan eens ook vaag en algemeen. De structuur en inhoud van startnotities, beleidskader en uitvoeringskader zijn veelal niet te volgen en daarmee komt er een zo algemeen kader uit, dat daarna vrijwel alles mogelijk is. Het doel is wereldvrede en mooi weer, maar hoe we dat voor elkaar gaan krijgen blijft onduidelijk.
Wij hebben er op ingezet om dit proces, maar ook de kwaliteit van de stukken op zich, te verbeteren. Wij willen graag duidelijkheid, voor onszelf en voor onze inwoners: wat doet de Provincie voor u? Een pregnant voorbeeld is de gang van zaken rond de kader- en uitvoeringsnota “Groningen@Work”.. Een uitermate vaag kader en een uitvoeringsnota waarvan de verschijning al vier keer is uitgesteld.
De economie en werkgelegenheid in Groningen is een belangrijk thema, waarin echte stappen gezet zouden moeten worden. Dat gebeurt inmiddels dus al een jaar niet. In de vorige collegeperiode is er ruim veertig miljoen geïnvesteerd in leefbaarheids-projecten. Zoals wij bij de installatie van dit college al voorspelden, is dat deze periode heel veel minder. Wat er nog gebeurt, komt uit de pot van het Nationaal Programma Groningen. Die goedgevulde ruif wordt gretig leeggegeten door adviseurs, bedrijven en kennisinstellingen. Projecten die geen financiering hadden, worden hier onder geschoven en toegegeven: daar zit soms best iets nuttigs bij. Maar een structurele plus voor de inwoners is het niet.
Afgelopen vrijdag is er weer met veel bombarie een miljard gepresenteerd, waar ook weer een deel NPG geld in zit. Met dat miljard wordt Groningen “achter gelaten”, wat dat ook moge zijn. Wij zullen dit nog wel nader bespreken. Voor nu knaagt aan mijn fractie het onaangename gevoel dat ook dit geld voor een groot gedeelte besteed gaat worden vanuit een bestuurlijk circus en dat de versterking nog steeds niet door en voor bewoners goed aangepakt wordt. Weer zijn het plannen, weer is er een afkorting bijgekomen en weer gebeurt er feitelijk niets. Het jaar van de busjes ligt al ver achter ons en nog steeds zijn de versterkingen per maand op één hand te tellen. Het pappen en nathouden gaat door, de Provincie zit er bij en kijkt er naar en laat de mogelijkheden om in beroep te gaan tegen het winningsbesluit ongebruikt voorbij gaan. Wij zien ook hier niet een sterke Provincie die pal staat voor haar inwoners.
Voorzitter,
Later vandaag bespreken wij nog ESD, de Siliciumcarbide fabriek in Delfzijl. Dit dossier laat ook zien hoe weinig doortastend de Provincie uiteindelijk is. Al jarenlang stoot dit bedrijf kankerverwekkende stoffen uit en nog steeds is er niet feitelijk ingegrepen. Waar de Provincie stappen zet, worden die door het bedrijf vertraagd en de Provincie laat dat vervolgens ook gebeuren. De uitstoot van dit soort stoffen zou topprioriteit moeten hebben voor de Provincie en met keiharde handhaving zou die uitstoot gestopt moeten zijn.
Ook bij Eelde is het pappen en nathouden. Al tientallen jaren zijn er geweldige voorspellingen en bedroevende resultaten. Miljoen na miljoen gaat er in en hoewel er dagelijks geld bij moet, neemt de Provincie heel rustig de tijd om het allemaal nog eens aan te zien. Intussen is een schimmig Fries bedrijf deels eigenaar geworden. Zonder er ooit een cent ingestopt te hebben, lijkt die straks spekkoper te zijn met een aandeel in de grond. Ook hier wreekt zich de kennelijke tweespalt tussen de coalitiepartijen.
Voorzitter,
Het belangrijkste voorbeeld van het niet doortastende beleid van dit Provinciebestuur is de ring Zuid. Waar iedereen begrijpt dat dit een lastig project is, begrijpen inmiddels alleen nog de gedeputeerde en de coalitiepartijen dat in dit dossier al ruim twee jaar een hete aardappel wordt rondgeschoven. Op 1 oktober 2018 was duidelijk dat de opdrachtgever en de opdrachtnemer er samen niet meer uit kwamen. De extra kosten en de vertraging van de bouw van de nieuwe ring, dreven partijen uit elkaar. Twee jaar later hebben wij nog steeds geen idee wat er nu precies aan de hand is, om hoeveel geld het gaat en wie dat gaat betalen. Terwijl de ring volgens de oorspronkelijke planning volgend jaar klaar zou zijn, is er feitelijk nog niets anders gebeurd dan een tijdelijke weg aan te leggen. Het project zou vier jaar bouwen zijn, maar desondanks wordt nu gerekend met 2024: over vier jaar. De kostenoverschrijdingen zullen fors zijn, maar hoe fors weten wij niet. Het risico daarvoor ligt bij de Provincie. En desondanks staat er helemaal niets over in de begroting of in de meerjarenraming.
Voorzitter,
wellicht dat boekhoudregels gevolgd worden door het risico in dit dossier te negeren. Wellicht dat ook net gedaan kan worden of alle overige projecten die uit de RSP-gelden betaald moeten worden, nog door kunnen gaan. Maar voor ons is het niet acceptabel dat wij al zo lang geen enkel idee hebben. Wat kost de aanleg van Ring Zuid? En wie betaalt wat? En wanneer is het klaar? En hoeveel geld is er tekort om de overige projecten te kunnen realiseren? En welk potje geld krijgt het college hiervoor vanuit het Rijk, in ruil voor de meegaande opstelling in het gasdossier?
Uiteraard willen wij ook dat het project Ring Zuid zo snel mogelijk en bevredigend wordt afgemaakt. Hoe dat volgens ons – en vele anderen – het best zou kunnen hebben wij meermaals laten weten: het oude onwerkbare contract ontbinden, opsplitsen in hanteerbare deelprojecten en per deelproject opnieuw aanbesteden. Daar leidt niemand schade door, maar het maakt het project wel beheersbaar en betaalbaar. Winst voor iedereen. In plaats daarvan blijft dit college voortmodderen over een steeds onbegaanbaarder weg. Over de financiële risico’s van een en ander moet gewoon duidelijkheid over gegeven worden, boekhoudregels of niet.
Voor mijn fractie is dit struisvogelgedrag onacceptabel. Als de begroting een zo grote onzekerheid bevat, die onbenoemd blijft, kunnen wij niet met die begroting instemmen. Wij zullen dan ook tegen de voordracht stemmen. Voor het overige blijven wij zoals gezegd inzetten op een betere kaderstelling door de Staten en beter leesbare en concretere stukken.
Voorzitter,
wij zien dat er serieus pogingen worden ondernomen om de Begroting toegankelijker en scherper te maken. Maar we stellen ook vast dat er nog veel te verbeteren is. Nog te vaak zijn de doelen vaag, blijft de inzet onduidelijk en zijn de indicatoren inadequaat. Voor ons zijn dit vooral signalen van tekortschietende bestuurlijke ambities en gebrek aan scherpte bij de verantwoordelijk gedeputeerden. We waren dan ook blij in de schriftelijke vragenronde over de Begroting te lezen dat GS van plan is in de begroting 2022 hiertoe doelen te stellen en indicatoren op te nemen. Om dat betekenisvol te kunnen doen denken wij dat het nodig is om ruim van te voren over deze doelen en indicatoren na gaan denken en nulmetingen te doen. Op onze vraag hierover in de Commissie vorige week kregen wij een niet erg geruststellend antwoord. Vandaar dat we nu de volgende motie indienen: "Stukken Beter"[motie: zie bijlage)
Voorzitter,
Wij zullen er in de komende periode niet aflatend op blijven hameren dat de Provincie er is voor de inwoners, niet voor bestuurlijke feestjes en niet voor bedrijfsleven en kennisinstelling. Wij willen een Provincie die pal staat voor de leefbaarheid en voor het welzijn van Groningen en Groningers. Waar er plannen gemaakt worden die daar een bijdrage aan leveren, steunen wij die. Waar vage geldverslindende prestigeprojecten bejubeld worden, blijven wij zeuren. En waar onwaarachtige voorstellingen en halve waarheden in een begroting worden opgenomen, stemmen wij tegen.
