Provincie Groningen

Afgelopen zaterdag reageerde SP-gedeputeerde Eelco Eikenaar fel op de winningsplannen van de NAM en de brief van Shell aan de Tweede Kamer. Lees hier het interview met hem uit het Dagblad van het Noorden van 23 april 2016 door Gerdt van Hofslot.

Hoe verteert u het nieuwe gaswinningsplan van de NAM?

,,Ik heb gezien hoe de NAM optreedt en hoopte dat ze het nu anders zouden doen. Het is hun winningsplan, maar wij als samenleving gaan er uiteindelijk over. De NAM wil ruimte om naar 33 miljard kuub per jaar te gaan. De Tweede Kamer heeft meteen laten weten dat dit niet kan en er gehakt van gemaakt.’’

U heeft weinig vertrouwen in de NAM.

,,De NAM gaat niet veranderen. Dat is een bedrijf met aandeelhouders. Er moet gewoon flink gas worden gewonnen. Het is niet zo dat ze op het hoofdkantoor van aandeelhouder Shell zeggen: we hebben er nog eens naar gekeken. Zo werkt het niet. Het gaat om harde euro’s. Als ik één ding heb ervaren, dan is het dat we met een buitengewoon machtige multinational te maken hebben. Ik denk dan ook: hoe hebben we dit kunnen laten gebeuren? Hoe kan het dat een gasbedrijf zo’n gigantische invloed heeft op een samenleving?’’

Hebt u ooit met Shell gesproken?

,,Nee, dat is niet waar je moet zijn. Het gaat om een verandering van het systeem. Kun je dit soort dingen wel aan een privaat bedrijf overlaten? Ook als het om onderzoek gaat? Wat mij betreft is het heel simpel. Je laat een onafhankelijke organisatie onderzoek doen en rapporteren. Die zegt: dit kunt u veilig winnen en dat is het dan. Ik vind het bizar dat de NAM een winningsplan indient waarbij de onderzoeksvragen ook door de NAM zijn gesteld. Welke vragen stel je wel en niet? Waar ga je op door? Dat we de NAM op haar blauwe ogen moeten vertrouwen, deugt niet. En daar baseren we dan ons niveau van gaswinning op. Onbestaanbaar dat we dit zo tolereren.’’

,,Het zwaartepunt moet verschuiven. De NAM krijgt op basis van onafhankelijk onderzoek ruimte om bepaalde activiteiten uit te voeren, maar tot een bepaald niveau. We zeggen: jullie mogen hier gas winnen maar op één voorwaarde. Dat de rekening naar jullie gaat. We zijn bezig met een versterkingsprogramma en dat betaalt u. Er wordt geschermd met het idee dat het juridisch ingewikkeld is vanwege de aansprakelijkheid. Kom op, het gaat om de politieke wil. ’’

Wat moet er straks met de NAM gebeuren?

,,Uiteindelijk moeten we als overheid bepalen hoe het verder moet. Dat kan door de NAM uit het systeem te halen. Door ze eruit te donderen. Door ze maar één taak te geven: het pompen van gas. Voor de rest bepalen wij alles. Hoeveel macht wil je aan de NAM geven? Daarvoor moet je de wet veranderen. De NAM gaat het beschaamde vertrouwen nooit terugwinnen. Het is onbegrijpelijk en onbestaanbaar dat ze met zo’n winningsplan komen. Het interesseert ze geen donder. De maatschappelijk sensitiviteit van de NAM is nul. Niemand gelooft ze.’’

Groningen moet scherp blijven?

,,Ik denk dat we als regio veel voor elkaar hebben gekregen. Niet alleen de provincie en de burgemeesters, ook de inwoners en de Groninger Bodem Beweging (GBB). We kunnen niet zonder elkaar. Als we cynisch worden, zeg je: we gaan het toch niet winnen. Nou, dan win je het ook niet. Ik word pas effectief als er maatschappelijke druk is. Als die weg is, verdwijnt ook mijn effectiviteit. ’’

Alsof alles moet worden bevochten.

,,Ja en dat kunnen we ons niet permitteren. In die zin dat ik me als bestuurder veel kan veroorloven. Ik kan ruzie maken met de minister en de NAM. Daar ben ik voor aangesteld. Voor bewoners is en voelt het anders. Als je een dorp intrekt en de bevolking belooft dat je de buurt gaat versterken, kun je je dat gevecht niet meer veroorloven. Dan moet het klaar zijn. Ik ben bang dat dit niet zo is. De grootste bottleneck is dat de NAM moeilijk gaat doen. Als dat gebeurt, gaat het nooit lopen.’’

,,Neem het bevingsbestendig maken en opknappen van de scholen. Dat gaat ook de gemeenten veel geld kosten. Je zou hopen dat de NAM zegt: jongens, wij snappen jullie probleem. Laten we kijken hoe we dat samen kunnen oplossen. Nee, het wordt eerst een ellenlange discussie waar uiteindelijk politiek Den Haag bovenop moet springen. Dan komt het pas goed. Je zou willen dat de NAM zich eigenaar van het probleem voelt.”

De Rijksoverheid krijgt toch ook veel gasgeld?

,,Dat maakt het ingewikkeld voor de Groningers. De provincie en de gemeente zijn de enige overheden die nog voor die mensen staan."

De NAM zegt dat er maar 100 woningen moeten worden versterkt.

,,Wat moet ik nou met zo’n getal? Er worden voortdurend dingen over de schutting gegooid. Dat is nou net de reden waarom mensen het gevoel hebben dat er met ze wordt gesold. De NAM wil de rekening zo laag mogelijk houden. Daar moeten we tegen opboksen. Mensen zijn boos. Niet om wat een bestuurder zegt, maar omdat ze zien wat er gebeurt. Ik kan wel roepen: jongens, rustig aan, het valt wel mee. Maar als ze vervolgens een scheur in hun huis zien, zeggen ze: die vent is gek. Waar heeft hij het over? Dat werkt niet. Je moet bewoners duidelijk maken: ik sta hier voor, maar ook mét jullie.’’