Provincie Groningen

In 2012 verscheen in de Canadese staat Quebec een wetenschappelijk rapport over de gevaren van fracking, het winnen van schaliegas. Fracking bleek de oorzaak van milieuvervuiling, aardbevingen en allerlei andere ellende.

Om de bevolking en de natuur te beschermen, stemde het parlement van Quebec unaniem voor een verbod op fracking. Maar helaas voor de mensen in Quebec heeft Canada een vrijhandelsverdrag met Amerika, NAFTA.

Dit verdrag staat bedrijven toe om landen aan te klagen, wanneer wetten worden ingevoerd die hun winsten in gevaar brengen. Dit gebeurde: het gasbedrijf Lone Pine klaagde Canada voor minimaal 250 miljoen dollar aan. En dit is niet de enige miljoenenclaim die Canada aan zijn broek heeft gekregen.

Elke regel die Canada invoert om haar burgers te beschermen, maar die ten koste gaat van de winsten van één of ander Amerikaans grootbedrijf, kan onder NAFTA worden aangevochten. Er zijn talloze voorbeelden: een aanklacht omdat Canada een kankerverwekkend landbouwgif heeft verboden; een aanklacht omdat Canada een zenuwgif in benzine heeft verboden; een aanklacht omdat Canada gaswinning in een natuurgebied heeft verboden. Al deze rechtszaken heeft Canada verloren; al deze regels werden teruggedraaid - en in al deze gevallen moesten boetes van vele miljoenen worden betaald.

Vrijhandel, maar met een democratie aan de ketting.

Nederland heeft nog niet zo’n vrijhandelsverdrag met Amerika. Maar terwijl wij hier spreken, worden er streng geheime onderhandelingen gevoerd over twee heel vergelijkbare verdragen met Noord-Amerika: TTIP en CETA. De onderhandelaars lijken er alles aan te doen om te voorkomen dat mensen teveel te weten komen over de inhoud van het akkoord. Zelfs onze Kamerleden mogen alleen op afspraak in één bewaakte achterkamer in Brussel de tekst inzien - waar ze niet eens een notitieblokje mogen meehebben. Wat voor hete hangijzers liggen er toch in het vuur?

Wat we weten over de inhoud van de verdragen is zorgwekkend. TTIP verplicht ons om Amerikaanse producten die voldoen aan Amerikaanse reguleringen te accepteren. Zo kunnen bijvoorbeeld chloorkippen, gewassen met bestrijdingsmiddelen en genetisch gemanipuleerd voedsel alsnog onze goed beschermde markt op komen. Ook komt er een commissie die van tevoren controleert of regels die ons parlement wil invoeren wel passen binnen TTIP.

En dan het ergste: het lijkt er sterk op dat we hetzelfde soort neprechtspraak krijgen als Canada. Met een zogeheten ISDS-clausule, kunnen Noord-Amerikaanse multinationals Nederland aanklagen als hun winsten worden verminderd door onze regels. En dan niet eens voor de rechter, maar voor een besloten commissie van commerciële advocaten die deels door het bedrijf wordt gekozen!

Een concreet voorbeeld voor Groningen: Stel dat onze regering het licht ziet en de gaskraan eindelijk eens écht terugdraait, zou de Amerikaanse multinational ExxonMobil Nederland kunnen dwingen miljarden neer te tellen en de gaskraan alsnog te openen. Dezelfde bezwaren gelden ook voor het CETA-verdrag.

Als dit waar is, verliezen we het recht om regels in te voeren die onze burgers beschermen. Als dit waar is, verliezen we onze soevereiniteit - de gekozen organen van onze democratie dreigen te worden afgetroefd door buitenlandse bedrijven. Vrijhandel, maar met een democratie aan de ketting.

Tot nu toe zijn geen van deze zorgen geloofwaardig weerlegd door de onderhandelaars. Het lijkt erop dat TTIP en CETA best wel eens een Trojaans paard kunnen zijn: we worden gelokt met mooie beloftes over handel, maar als we eenmaal hebben getekend, kan blijken dat we onze soevereiniteit en democratie hebben geofferd op het altaar van het grootkapitaal.